top of page

SOLEC

W dniu 20 wrzeÅ›nia 1822 roku, po uzyskaniu zezwoleÅ„ rzÄ…dowych na produkcjÄ™ rozmaitych wyrobów chemicznych, Ludwig Hirschmann zawiera z Janem Chryzostomem Kijewskim dobrowolnÄ… umowÄ™ na 9 lat na zasadzie równych udziaÅ‚ów w wydatkach i zyskach, po odjÄ™ciu z zysków 11,1/9% na zużycie aparatury. Dodatkowo umowa zapewnia Ludwikowi tantiemÄ™ w wysokoÅ›ci 10% czystego zysku za  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

uruchomić fabrykÄ™ w ciÄ…gu jednego roku od zawarcia kontraktu i utrzymywać ja w ciÄ…gÅ‚ym ruchu oraz dostarczać handlowi w dostatecznej iloÅ›ci i odpowiednim gatunku. Na tej podstawie prawnej zorganizowano fabrykÄ™ z kapitaÅ‚em zakÅ‚adowym 120 000 zÅ‚otych polskich pod nazwÄ… „Fabryka PÅ‚odów Chemicznych Hirschmann i Kijewski”, którÄ… uważa siÄ™ za pierwszÄ… chemicznÄ… fabrykÄ™ w Królestwie Polskim.  RzÄ…d Królestwa Polskiego w trosce o nowo-powstajÄ…cÄ… placówkÄ™ przemysÅ‚u krajowego, udzieliÅ‚ jej „patentu swobody”, tj. zapewnienie wyÅ‚Ä…cznoÅ›ci na lat 9, podniesienie ceÅ‚ wwozowych na produkty, które miaÅ‚y być wytwarzane i wspieranie pożyczkami, czÄ™sto nieoprocentowanymi, które do 1831 roku wyniosÅ‚y 209 500 zÅ‚p. Wartość fabryki wzrasta w roku 1829 do 448 000 zÅ‚p.

​

Równolegle, w dniu 5 sierpnia 1826 roku, Ludwik Hirschmann wydzierżawiÅ‚ od T. Mostowskiego jednÄ… morgÄ™ (5 755 m2) i 150 prÄ™tów ziemi w pobliżu osady Stare Åšwidry, na której wzniósÅ‚ wytwórniÄ™ octu winnego i estragonowego – to poczÄ…tek historii obecnych TarchomiÅ„skich ZakÅ‚adów Farmaceutycznych Polfa (w 1860 roku ówczeÅ›ni wÅ‚aÅ›ciciele fabryki: August Hirschmann – syn Ludwika, Jan Chryzostom Kijewski oraz Karol Scholtze odstÄ…pili jÄ… za 35 tysiÄ™cy rubli Ludwikowi Spiessowi). 

Na warszawskiej wystawie wyrobów rÄ™kodzielniczych i pÅ‚odów rolniczych w 1857 r.  fabryka "Hirschmann i Kijewski" zostaÅ‚a wyróżniona MaÅ‚ym ZÅ‚otym Medalem (Opis Wystawy str. 284). Zatrudniano wtedy 50 osób przy ulicy Solec i 6 na Tarchominie, a w obu fabrykach do napÄ™du stosowano maneż (kierat) konny. Gospodarski charakter produkcji dowodzi, że byÅ‚y to nadal manufaktury.

​

Fabryka_Solec_1866_edited.jpg

prowadzenie przedsiÄ™biorstwa pod wzglÄ™dem technicznym i handlowym oraz wadium w kwocie 20 000 guldenów pÅ‚atnych bez sprzeciwu przez stronÄ™ nie speÅ‚niajÄ…cÄ… należycie swych zobowiÄ…zaÅ„. PodziaÅ‚ czynnoÅ›ci miÄ™dzy wspólnikami:                     

- Kijewski: reprezentacja oraz zużytkowanie swoich stosunków i wpÅ‚ywów w sferach rzÄ…dowych na rzecz fabryki;                    

- Hirschmann: kierownictwo wewnÄ™trzne, handlowe i techniczne.   

​

W dniu 18 kwietnia1823 roku wspólnicy zawarli kontrakt z KomisjÄ… Spraw WewnÄ™trznych i Policji w Warszawie, potwierdzony przez ministra T. Mostowskiego i sekretarza generalnego A. Karskiego (nr 475/1290 z dnia 20 maja) na użytkowanie przez 15 lat bez czynszu dzierżawy, lecz z obowiÄ…zkiem pÅ‚acenia podatków części zabudowaÅ„ klasztoru Trynitarzy (Trójcy ÅšwiÄ™tej) na Solcu (nr 2920b) w Warszawie [sprowadzeniu do Polski zakonu Trynitarzy sprzyjaÅ‚ biskup StanisÅ‚aw Witwicki 1630-1698 z Witwickich, z których pochodziÅ‚ MikoÅ‚aj mąż Felicji Wasilewskiej, ojciec Jana wÅ‚aÅ›ciciela odlewni żeliwa w Kamiennej. Siostra Felicji, Teresa wyszÅ‚a za mąż za Augusta Hirschmann'a - syna Ludwika i Elżbiety] i otrzymania zapomogi, zwrotnej w ciÄ…gu 10 lat w równych ratach rocznych, kwoty 15 000 zÅ‚otych polskich na wzniesienie potrzebnych budowli; zobowiÄ…zali siÄ™ 

W 1859 roku pan Jabłoński - budowniczy Dyrekcji Ubezpieczeń sporządził "oszacowanie hipoteki posesji

N2920 lit b i 2019 lit b poÅ‚ożonej w Warszawie przy ulicy Solec". DziÄ™ki niemu dowiadujemy siÄ™, że "dom murowany przy ulicy Solec [tj. klasztor] poprzednio mieszczÄ…cy w sobie fabrykÄ™ w części, obecnie caÅ‚y przerobiony na mieszkania". Lokatorami byÅ‚a caÅ‚a niemal rodzina wÅ‚aÅ›cicieli. Do poÅ‚udniowego kraÅ„ca budynku od strony Solca przylegaÅ‚ "Domek Szwajcara". Na tyÅ‚ach gÅ‚ównego budynku po lewej stronie staÅ‚y stajnie i skÅ‚ady "blejwasu angielskiego i krysztaÅ‚ów", poprzecznie ustawiony w gÅ‚Ä™bi dziedziÅ„ca staÅ‚ budynek zawierajÄ…cy "piece do gotowania witryoleju, do wypalani poliwy oraz oksydowania oÅ‚owiu". Poza tym budynkiem wznosiÅ‚y siÄ™ zabudowania "szczytem" do ulicy OkrÄ…g nowo postawione". Budynki fabryczne byÅ‚y murowane i drewniane; w wiÄ™kszoÅ›ci kryte "smoÅ‚owana tekturÄ…". Fabryka chemiczna produkowaÅ‚a farby, oÅ‚ów, "koperwas miedziany i żelazny". Oszacowanie JabÅ‚oÅ„skiego jest bardzo dokÅ‚adne, omawia każdy sprzÄ™t i w zwiÄ…zku z tym stanowi ciekawy dokument do historii warszawskiego przemysÅ‚u. 

- str. 89 "Niechaj twych ulic wiatr mnie owionie... Architektura warszawskich dzielnic" - prof. Marek Kwiatkowski,

wyd.pierwsze PIW 1973 r.

Solec_Wwa1939pl.jpg

Drewniana brama prowadzÄ…ca do zabudowaÅ„ fabryki, byÅ‚a oznaczona  

Solec nr 59 (obecnie tego numeru nie znajdziecie, sÄ… tylko 57 i 61). 

ZdjÄ™cie z 1916 r. pobrane z zasobów Fundacja Warszawa1939.pl http://www.warszawa1939.pl/obiekt/solec-61

5_Solec1922.jpg

KamieÅ„ wÄ™gielny pod murowany klasztor poÅ‚ożono 19 maja 1773 roku. SkrzydÅ‚o klasztorne stanęło po poÅ‚udniowej stronie koÅ›cioÅ‚a, obejmujÄ…c jego bryÅ‚Ä™ również od strony zachodniej i Å‚Ä…czÄ…c siÄ™ z zabudowaniami klasztornymi od póÅ‚nocy. .... PiÄ™trowy budynek klasztoru przystosowany zostaÅ‚ do celów produkcji, która ruszyÅ‚a w 1824 roku. - str. 87 "Niechaj twych ulic wiatr mnie owionie... Architektura warszawskich dzielnic" - prof. Marek Kwiatkowski, wyd.pierwsze PIW 1973 r.

Obraz_1917.jpg

ZdjÄ™cie z 1916 r. pobrane z zasobów Fundacja Warszawa1939.pl http://www.warszawa1939.pl/obiekt/solec-61

Reprodukcja rysunku z 1917 r. Mariana Trzebińskiego "

Ulica Solec" - dzięki uprzejmości wydawnictwa VEDA.

bottom of page